Herken signalen van opkomende agressie
Aan verbale en non-verbale signalen kan je vaak afleiden dat er agressief gedrag op til is. Al is het niet altijd gemakkelijk om deze signalen juist te interpreteren. De ene persoon wordt heel onrustig, wordt rood en gaat sneller ademhalen. De andere lijkt erg rustig, wordt bleek en staart je aan. Hoe beter je de persoon kent, hoe beter en hoe sneller je signalen opvangt en kunt reageren.
Komt spanning, escalatie en agressief gedrag vaak voor bij de leden van je doelgroep? Observeer hen dan goed en beschrijf hun typische signalen in een signaleringsplan. Doe dit zoveel mogelijk samen met je collega’s én met de persoon zelf en/of diens belangrijke naasten.
Voorbeelden van uiterlijk waarneembare signalen
- Onrustig bewegen, meer tics, heen en weer lopen
- Nagelbijten, veel krabben en plukken, zichzelf aan haren trekken, in handen of op voorwerpen bijten, knijpen in handen, vuisten maken
- Armen kruisen
- Wijzen
- Trillen, beven
- Zweten
- Spanning in het gezicht: strakke blik, oog tot spleetjes knijpen, fronsen, verstrakking van mond of kaak, mondhoek die naar boven of onder trekt.
- Van kleur veranderen in gezicht of nek (rood of bleek worden)
- Neusvleugels uitzetten en snel en oppervlakkig ademen
- Een zichtbaar kloppende ader op het voorhoofd of in de nek omdat het bloed sneller door het lichaam stroomt
- Meer zuchten
- Stemverheffing of -verandering, bv. luider praten of beginnen roepen, stil worden, meer stotteren
- Sneller afgeleid zijn, wegdromen, onbereikbaar zijn
- Niet of slecht luisteren
- Zich terugtrekken, afsluiten, afzonderen, weglopen
- Meer/minder slapen
- Meer roken of (alcohol) drinken, meer medicijnen slikken
- Slecht eten, te veel, te weinig
- Voortdurend mensen aanspreken of bellen
- Meer in rituelen vallen of dwangmatig handelingen uitvoeren
- Kortaf zijn, geïrriteerd zijn
- Meer gevoelig voor suggestie of kritiek
- Over-assertiviteit (opkomen voor jezelf zonder respect voor de ander)
- Uiten van negatieve gevoelens en/of gedachten
- (Gerichte) harde taal, provocatie, (be)dreigen
- Wapenbezit
- Zichzelf beschadigen (krassen, snijden, branden)
- ….
Voorbeelden van innerlijk waarneembare vroege signalen
- Het warm krijgen of juist koud, koude ledematen
- Verhoogde/onregelmatige hartslag
- Spanning in nek of schouders
- Druk op de borst
- Sneller/hoger ademen
- Droge mond krijgen
- Op de tanden bijten
- Oorpijn, oorsuizen
- Hoofdpijn, migraine
- Wazig zien
- Slecht horen
- Slikklachten
- Brok in de keel
- Steken, bv. in de zij of maag
- Maagpijn, misselijkheid, het zuur hebben
- Verstopping, diarree
- Negatieve gevoelens en/of gedachten hebben
- Alleen willen zijn, willen vluchten
- Nachtmerries, enge dromen
- Minder kunnen plannen
- Versnel of juist vertraagd denken
- Verward raken
- …
En ook dit helpt
Ook een goede kennis van de problematiek(en) waar de leden van jouw doelgroep mee te maken heeft, helpt om sneller signalen op te merken.
Weet ook dat (micro)trauma’s vaak aan de basis liggen van gedrags- en emotionele problemen. Ook veel van diagnoses als ASS, ADHD, depressie,... zijn te herleiden tot PTSS.
Gedrags- en emotionele problemen zijn vaak een uiting van pijn en/of angst. Check daarom de traumatische ervaringen alvorens je diagnoses stelt. En handel traumasensitief. Kort gezegd betekent traumasensitief handelen dat je er altijd rekening mee houdt dat de leden van je doelgroep en ook hun naasten ingrijpende ervaringen kunnen hebben, waardoor hun stresssysteem in de war kan zijn.