Vooronderstellingen voor veilige en constructieve gesprekken

De ander is jou niet, en jij bent de ander niet. Elk zijn ervaring, elk zijn kijk. Mijn mening en jouw mening: ze mogen er allebei zijn. We zijn het erover eens dat we het oneens kunnen zijn: meningen mogen naast elkaar bestaan.

De buitenwereld geeft ons oneindig veel indrukken. Om te overleven moeten we onze waarneming filteren.

Onze persoonlijke en unieke ervaringen, onze opvoeding, de cultuur waarvan we deel uitmaken, onze taal, onze waarden en overtuigingen, onze interesse en meningen nemen we mee in de filter die we hanteren, in de bril die we opzetten om naar de wereld te kijken. Zo heeft de ene mens meer oog voor kansen en uitdagingen en de ander heeft meer oog voor de risico’s. De ene focust op verschillen, terwijl de andere vooral de overeenkomsten ziet.

Al deze facetten bepalen wat we wel en niet waarnemen. Onze waarneming, of de kaart die wij van de buitenwereld maken, komt nooit exact overeen met de werkelijkheid: het gebied. Bovendien reageren we niet op de werkelijkheid. Wel op ons eigen unieke beeld van de werkelijkheid.

Als je dit inziet, sta je makkelijker open voor andere meningen en overtuigingen – zonder oordeel. Want geen enkele bevat “de waarheid”. Wel kun je al die waarheden toevoegen aan je eigen waarheid. Geleidelijk zal je merken dat je gesprekken ook beter lopen naarmate je meer openstaat en meer respect hebt voor de ervaringen en het wereldmodel van de ander.

Door vragen te stellen als: Hoe bekijk jij het? Wat is voor jou belangrijk? Wat heb jij nodig? Hoe heb jij dit ervaren? leer je de ander beter kennen en kom je dichter bij elkaar.

Er is een positieve intentie die elk gedrag motiveert en elk gedrag is waardevol binnen een bepaalde context.

Elk gedrag heeft op zich een positieve intentie of bedoeling. Je wil er minstens voor jezelf iets mee bereiken of er een bepaalde behoefte of waarde mee realiseren. Zelfs bij destructief gedrag wil op zijn minst een deeltje van de persoon met dat gedrag iets positiefs bereiken. Bijvoorbeeld controle, macht of zelfbehoud.

Als je tijdens gesprekken en vooral bij conflicten en irritatie deze vooronderstelling goed vasthoudt en effectief op zoek gaat naar de positieve intentie, zal je je minder ergeren en samen tot creatievere oplossingen komen. Let op: begrip voor de positieve intentie staat niet gelijk aan acceptatie of goedkeuring van het gedrag. Maar juist door begrip op te brengen voor de positieve intentie, verbeter je het contact met de andere. En het goede contact is van belang wil de andere bereid zijn om (samen) te zoeken naar ander, efficiënter en constructiever gedrag om de positieve intentie te realiseren.

Ieder gedrag is, voor de persoon die het gedrag stelt, de beste keuze die op dat moment beschikbaar is.

Ook al heb je veel spijt van een gedrag dat je gesteld hebt. Ook al zie je het nu helemaal anders en kan je nauwelijks nog begrijpen waarom jij dat gedrag hebt gesteld, toch was dat gedrag op dat moment het beste gedrag dat je kon stellen. Met de emoties, de kennis en de vaardigheden die je op dat moment beschikbaar had.

Uitgaan van deze vooronderstelling zorgt dat je met een zekere mildheid naar gedrag van jezelf of van iemand anders in het verleden kan kijken. Dat maakt het makkelijker om van de voorbije situatie te leren. Zo geef je de beste garantie voor een andere aanpak in de toekomst. 

Waar een mislukking een doodlopende straat is, houd je bij feedback je doel in gedachte. Alles wat er in je leven gebeurt, is feedback in je leerproces. Elke situatie kan je gebruiken om ervan te leren en om in de toekomst effectiever te zijn.

Als je van deze vooronderstelling uitgaat, geef je jezelf en anderen de mogelijkheid te leren. Dit wil niet zeggen dat je niet ergens ontevreden over kunt zijn of dat je het eigenlijk achteraf anders had willen aanpakken.

In plaats van bij de pakken neer te zitten in je ontevredenheid, kun je ook bedenken hoe je het de volgende keer anders kan doen. Zo geef je jezelf en je omgeving de mogelijkheid om te leren.