Omgaan met groepsdruk
Mensen hebben de basisbehoefte om zich verbonden te voelen en ergens bij te horen. Onbewust oefenen mensen invloed en druk uit op elkaar. Tegelijk wil men goedkeuring van elkaar. Zo heeft elke groep eigen regels, codes en normen en is er binnen elke groep een zekere druk om zich daaraan aan te passen. Dat gebeurt op school, op het werk, in de vriendengroep, de sportclub, …
Zeker in de pubertijd zijn leeftijdgenoten en erbij horen erg belangrijk. Daardoor zijn jongeren gevoeliger voor groepsdruk en zijn ze sneller bereid om dingen te doen die ze anders niet zouden doen.
Wat is groepsdruk?
Het is de druk die een groep uitoefent opdat jij iets zou doen wat de groep wil. Die druk kan je live ervaren, maar ook online.
Groepsdruk heeft positieve kanten. Samen sta je sterk. Je kunt elkaar helpen of aanmoedigen: samen gezonder beginnen eten, beginnen sporten of samen je schouders zetten onder een sociaal project.
Maar groepsdruk kan ook negatief zijn: als je druk voelt om dingen te doen die niet mogen, die niet goed zijn of die je niet wilt. Zo kunnen je vrienden je aanzetten tot stelen, pesten, vandalisme en ander grensoverschrijdend of regelovertredend gedrag om erbij te horen.
Het is niet makkelijk om tegen groepsdruk in te gaan. De angst om er niet meer bij te horen of je vrienden te verliezen als je niet meedoet, kan groot zijn.
Hoe zeg je ‘stop’ tegen groepsdruk?
- Wat wil je wel en wat wil je niet doen?
- Waarom beslis je daar zo over? Wat vind je daarin belangrijk?
Als je dan in een situatie komt waarin je verleid wordt om dingen te doen, kan je makkelijker nee zeggen. Want je hebt er al vooraf afspraken met jezelf over gemaakt.
Zeg dan tegen de groep dat je er even over wil nadenken. Laat je niet dwingen tot een snelle keuze. Win tijd zodat je je eigen keuze kan maken. Stel jezelf deze vragen:
- Wat vind ik belangrijk?
- Voel ik me hier goed bij? Waarom wel? Waarom niet?
- Waar ligt mijn grens?
- Doe ik dit voor mezelf of voor mijn vrienden?
- Waarom zou ik meedoen? Wat zijn de gevolgen als ik ja zeg?
- Wat zijn de gevolgen als ik nee zeg?
Het is niet omdat je dat toen deed, dat je het nu terug moet doen. Je mag van mening veranderen. Soms heb je eerst een ervaring nodig om te weten wat je wel en niet wil.
- Zoek iemand die er ook zo over denkt: samen sta je sterker.
- Wees assertief en zeg duidelijk nee wanneer je iets niet wilt doen. Leg ook kort uit waarom en ga daarover niet in discussie. Iedereen heeft recht op zijn mening.
Bedenk dan dat mensen die je mening en grenzen niet respecteren, die jou niet jezelf laten zijn en je proberen te dwingen, geen echte vrienden zijn.
Omdat je er graag wil bij horen of omdat je geen vrienden wil verliezen. Maar als je iets doet wat je eigenlijk helemaal niet wilt doen, maak je jezelf ongelukkig.
Als je opkomt voor jezelf en je grenzen, blijf je trouw aan jezelf, behoud je een goed gevoel over je zelf en toon je respect voor jezelf. Je laat daarmee zien dat je niet zomaar meeloopt met de rest en dat je voor jezelf nadenkt en beslist. Door jezelf te respecteren krijg je respect van anderen.
Het komt voor dat mensen in een groep doen wat één persoon zegt. En dat terwijl de meerderheid er niet achterstaat of erover twijfelt.
Als jij er wat van zegt, dan durven meer mensen ook voor zichzelf opkomen. Je helpt ze door het voorbeeld te geven.
Praat er eens met een buitenstaander over.
- Voel je dat er meer mensen zijn die liever nee zeggen? Praat erover met elkaar en spreek af dat je het voor elkaar opneemt als iemand een van jullie iets opdringt.
- Steun de ander wanneer die laat weten niet mee te willen doen. Zeg dat iedereen vrij is om eigen keuzes te maken.
Ook in team komen ongeschreven regels en groepsdruk voor. Maak dat bespreekbaar. Anders kan het tot onderhuidse spanningen leiden en ervoor zorgen dat mensen niet meer voor hun mening durven uit te komen. Dit gaat ten koste van het werkplezier, de samenwerking en de doelstellingen.
Ga met elkaar op een verbindende manier in gesprek en sta open voor elkaars mening en belang. Zorg voor een veilige sfeer waarin iedereen bereid is naar elkaar te luisteren.