Bijblijvers ECLIPS: verontrusting over thuissituatie in kinderopvang
Evelien en Katrijn volgden op 6 december 2022 het slotcongres van het ECLIPS-project, georganiseerd door het expertisecentrum Resilient People van UCLL. ECLIPS is een Europees project rond het ‘het zien van én omgaan met verontrusting over de thuissituatie in kinderdagverblijven'. Doel? De opsporing en interventie van kindermishandeling bij kinderen van 0 tot 3 jaar verbeteren.
Wat bleef bij? Verschillende instrumenten om professionals in de kinderopvang te ondersteunen in het opmerken, bespreekbaar maken en omgaan met verontrusting over de thuissituatie. En in het traumasensitief handelen en reageren. Katrijn en Evelien pikten nog enkele tips op. Lees meer.
Praktische gidsen
De Gids voor het zien en bespreekbaar maken van verontrustende signalen in de kinderopvang bevat info over het typische ontwikkelingsverloop van jonge kinderen. De gids maakt je wegwijs in mogelijke signalen van verontrusting en de vroegdetectie van kindermishandeling.
Wat nog? Een ABC-stappenplan voor de aanpak van kindermishandeling, een zelfevaluatiesysteem voor kinderbegeleiders, een screeningsinstrument met rode vlaggen en een snelscreener. In de gids staan diverse schema’s en duidelijke richtlijnen voor doorverwijzing. Tenslotte vind je aanbevelingen om moeilijke situaties met ouders bespreekbaar te maken.
De Gids voor het bieden van traumasensitieve zorg in de kinderopvang zoomt in op ingrijpende ervaringen in de kindertijd. Wat doet trauma met jonge kinderen? Wat zijn traumasensitieve waarden in de kinderopvang? De gids biedt handvaten voor een traumasensitieve zorg.
Tweedaagse opleiding
Deze opleiding versterkt kinderbegeleiders in hun kennis en vaardigheden rond het opmerken en omgaan met verontrusting. Drie scenario’s met VR-tool vormen daarbij de aanzet tot discussie. ICOBA verkent momenteel of ze deze opleiding opneemt in het in-company aanbod.
Posters met handige tips
Download de ECLIPS- posters, hang ze op en maak de verschillende thema's bespreekbaar in je organisatie.
Wat bleef nog bij?
Verontrusting heeft in eerste instantie te maken met het gevoel dat iets ‘niet pluis’ is. Het gaat over de ‘mogelijke’ aantasting van de integriteit van het kind. Maar je weet niet precies of er effectief iets aan de hand is. Je voelt je niet zeker en je twijfelt. Uit angst om het ‘fout’ te hebben, dreig je in cirkelredeneringen terecht te komen. Hierdoor vermijd je mogelijks het gesprek met ouders of loop je erin vast. Vorm daarom eerst een goed oordeel. En baseer daar je actie(s) op. Maak daarbij telkens de afweging: welke actie zal de minste schade teweegbrengen?
Kijk naar jezelf. Neem de tijd om innerlijke triggers op te merken. Overwin je eigen spanning en angst omtrent dit thema.
Toets je eigen aanvoelen steeds af. Voor een goed oordeel toets je je eigen aanvoelen best af aan:
- jezelf: hoe gaat het met je deze week?
- wat je opmerkt bij het kind en diens omgeving
- anderen in jouw omgeving
Betrek zeker je collega’s en bouw een stevig netwerk uit met organisaties waar je terecht kan met je vragen. Denk bijvoorbeeld aan de Vertrouwenscentra Kindermishandeling (VK), Centra voor Kinderzorg Gezinsondersteuning (CKG), de lokale teams Opgroeien, de Huizen van het Kind en het Ondersteuningscentrum Jeugdzorg (OCJ).
Een goed contact met de ouders legt de fond voor een open gesprek. Verontrusting bespreekbaar maken met ouders is niet makkelijk. Bouw daarom van bij de start een goed contact op met ouders. Neem hiervoor de tijd. Spreek regelmatig met hen over hun kind en laat voelen dat zij de experts zijn over hun kind.
Maak ook van in het begin duidelijk dat je een gemeenschappelijk doel hebt, namelijk gedeelde zorg om het kind en dat je daarom alle kinderen regelmatig observeert en screent. Communiceer hier ook regelmatig over. Zo laat je al van in het begin merken dat je opmerkzaam bent en open communicatie belangrijk vindt.
Besef dat je van betekenis kan zijn. Door verontrusting aan te kaarten kan je van belangrijke betekenis zijn in het leven van een kind. Ook al kan je de situatie niet zomaar oplossen.
Handel traumasensitief op alle niveaus. Via traumasensitieve zorg creëer je een kader waarin kinderen, ouders én kinderbegeleiders zich veilig en geborgen kunnen voelen. Pas traumasensitieve principes zoals veiligheid, voorspelbaarheid, ondersteuning, samenwerking, presentie en inclusie ook als organisatie toe. Pas ze toe naar je medewerkers en naar je netwerk.
Eerst rust, dan verbinding en dan pas redeneren. Tijdens crisismomenten is zelfregulatie belangrijk: zorg eerst dat je zelf rustig bent. Vervolgens help je de ander rustig worden. Dit kan een kind zijn, maar ook een collega of ouder. Vanuit deze rust maak je een connectie met de ander, pas daarna kan je beginnen redeneren.
