Samen spelen, samen leren

Heide Bartholomees werkt als stafmedewerker en weerbaarheidscoach in het Koninklijk Instituut Woluwe. Binnen het Multifunctioneel Centrum (MFC) merkt ze de laatste jaren een toename aan agressie-incidenten. “We komen met steeds complexere dossiers in aanraking. Jongeren met autisme, meestal ook in combinatie met ADHD, jeugdrechtbankdossiers, complex trauma … In combinatie met personeelsgebrek komen we voor uitdagingen te staan. De kans op grensoverschrijdend gedrag stijgt.”

"Ik was al even aan het nadenken hoe ik thema’s als preventie, opvang, nazorg en herstel een plek kon geven binnen de organisatie. Ik geef al jaren Persoons- en Teamsgerichte Veiligheidstechnieken of PTV. Maar dit is voor mij slechts het topje van de ijsberg. Waarom stelt iemand agressief gedrag? Wat is zijn of haar boodschap? Welke behoefte wordt niet vervuld? Hoe kunnen we als organisatie op een structurele en zorgende manier omgaan met incidenten? Tijdens de Zuidactie van de Broeders van Liefde inspireerden enkele collega’s me. Zij ontwikkelden een ganzenbord rond teamzorgvragen en verbindende communicatie. Ik vond dat zo een fijne methodiek! Het zaadje was gepland.”

Heide ging aan de slag. In slechts twee weken tijd, met steun van de technische dienst, ontwikkelde ze het agressie-ganzenbord. Geïnspireerd door De Babbeldoos van ICOBA, combineert het spel een dobbelsteen met complimentenkaartjes. Zo krijgt positieve bekrachtiging een centrale plaats.

“De eerste test speelde ik met twintig collega’s uit verschillende leefgroepen, verdeeld in kleine groepjes. Al snel ontstonden open gesprekken over preventie, opvang en nazorg – maar ook over grenzen. Moeilijke thema’s werden plots bespreekbaar, en dat is precies de kracht van dit spel. Uit deze testsessie kwam heel wat feedback. Hiermee ga ik aan de slag om het spel verder uit te werken. Zo probeer ik er momenteel wat meer fysieke beweging in te krijgen. Of de layout te optimaliseren. Het is een work-in-progress.”

“Praat erover en trek het thema open. Dat is écht het opzet van het spel. Opvoeders leren dat communicatie in twee richtingen werkt: het grensoverschrijdend gedrag vertelt iets over de jongeren, maar ook hoe je zélf reageert als begeleider is belangrijk. Wat zijn mijn triggers, wat voel ik als ik stress ervaar? Het is belangrijk dat jongere en opvoeder zichzelf én elkaar leren kennen. Zo werken we deels preventief. Positief leefklimaat, verbindende communicatie, waakzame zorg, nabijheid, … komen allen aan bod. Het spel heeft een enorme educatieve waarde.”

“Mijn droom is om dit spel uit te rollen binnen KI Woluwe. Een eerste aanzet werd ondertussen gegeven. Het is zo belangrijk om het gesprek rond grensoverschrijdend en agressief gedrag open te trekken. Hulpverleners moeten weten dat wat ze voelen na een incident, heel normaal is. Maar ook dat ze erover mogen en kunnen praten. Niemand staat er alleen voor. We denken samen na, we werken met elkaar, en proberen als voorziening breder te kijken.”

Zoë Alaerts ontwikkelde samen met een collega ‘k Blijf staan, een bordspel rond de basisprincipes van Nieuwe Autoriteit en Geweldloos Verzet. Het Mariahuis ondersteunde Zoë tijdens haar creatieve bachelorproef, die ze aanvatte nadat ze al vijf jaar aan de slag was binnen jeugdhulp.

“Op een koude winteravond sloegen mijn collega en ik de handen in elkaar. We kenden de acht Basishoudingen van Nieuwe Autoriteit, maar misten praktisch materiaal. Hoe maak je dit écht bruikbaar voor jongeren? Dat was ons startpunt. Door de Basishoudingen om te zetten in concrete jongerentaal, proberen we de drempel te verlagen. ‘Zelfcontrole’ wordt bijvoorbeeld ‘houd je in’.”

“Het spel omvat vier soorten kaarten. ‘k wist het-kaartjes gaan dieper in op de onderliggende theorie en reflectie. Deze kaarten gebruik je als je aan de slag gaat met volwassenen, teams of leerkrachten. Doe-opdrachten zoals ‘ga als groep samen buiten schreeuwen’ zet iedereen actief aan het werk en zijn vaak heel leuk om te doen. Via de energiegevers ga je in verbinding met elkaar. Je leert de andere beter kennen dankzij vragen zoals ‘waar ben je trots op?’. Tenslotte zijn er de doordenkertjes, dewelke gebaseerd zijn op de Basishoudingen die je telkens koppelt aan een korte casus. Je kan ook altijd de pauze-knop indrukken, net zoals in de echte wereld.”

De ontwikkeling verliep zeer snel. Een jaar na het eerste idee, was het prototype klaar. Zoë ging op zoek naar verschillende testgroepen om het spel verder te verfijnen. Jongeren, ouders, leerkrachten, jeugdhulp… Tijdens een congres over Nieuwe Autoriteit in Duitsland kregen ze de kans om bijzonder veel connecties te maken. Dankzij feedback uit verschillende hoeken werd het spel verfijnd. Ook de Lions Alken en Anne Braamse van Vraagkracht Nederland droegen hun steentje bij. Een dergelijk spel creëer je niet alleen. Dit komt tot stand dankzij een uitgebreid netwerk.

“We kregen zelfs een mailtje van Haim Omer zélf, die ons veel succes toewenste. Dat deed natuurlijk enorm veel deugd. Het spel is heel modulair. Je kan het individueel of met een groep van 32 deelnemers spelen. Met of zonder jongeren. Binnen de jeugdhulp, maar ook in een schoolcontext. We merken dat scholen het soms wat moeilijker hebben écht in verbinding te gaan met leerlingen. Deze tool kan hierbij helpen. Om het spel te begeleiden, is het wel belangrijk dat je de theorie onder de knie hebt. Hiervoor hebben we een handleiding met heel wat tips opgemaakt, maar er bestaat ook een introductiefilmpje als je sneller aan de slag wilt.”

“Het spel wordt heel goed ontvangen. Er moet wel wat veiligheid zijn binnen een groep alvorens aan de slag te gaan. Maar eens ze aan het spelen zijn, komt er veel naar boven. Jongeren komen uit hun comfortzone, gaan in verbinding en leren elkaar beter kennen. Ook voor begeleiders is dit waardevol. Ze voelen wat jongeren voelen. Door net te focussen op de Basishoudingen van Nieuwe Autoriteit, komt escalatie minder voor, net als Geweldloos Verzet. Het spel kan dus heel wat teweegbrengen. ”

Zoë staat niet stil. Er wordt een tweede versie ontwikkeld, gericht op kinderen van 6 tot 12 jaar.

“Via creatieve methodieken, én met de Babbeldoos van ICOBA als inspiratie, zetten we nog meer in op verbinding met kinderen en jongeren. Mijn grote droom? Lesgeven rond Nieuwe Autoriteit met het spel, en ondertussen nog massa’s nieuwe versies ontwikkelen. Al dan niet internationaal. Er is zoveel potentieel. We staan nog maar aan het begin.”

Bestel het spel voor €49,95. Alle opbrengsten gaan rechtstreeks naar Mariahuis vzw. Vragen? Neem contact op met Zoë via %20zoealaerts [at] live.be (zoealaerts[at]live[dot]be)