Bedboxen en beweging in Sint Oda

Sint ODA legt de focus op ontwikkelingsgericht bewegen. Bewoners kunnen zich fysiek uitleven en ontspannen. Zo exploreren ze hun sociale vaardigheden en kanaliseren ze hun probleemgedrag. Nick: ”We werken al zo’n 40 jaar rond het thema ‘beweging’. We hebben een zwembad, gaan paardrijden, wandelen en fietsen… Het gaat dus niet alleen om sport, maar alle vormen van beweging.

Nick: ”Sint Oda kan rekenen op een dienst kinesitherapie, ergotherapeuten, logopedisten en muziektherapeuten en biedt een intensief vrijetijdsaanbod. Een team van 12 bewegingstherapeuten kan zich volledig concentreren op een bewegingsaanbod, los van kinesitherapie en ergotherapie. En dat is vrij uniek. Leefgroepbegeleiders en vrijwilligers ondersteunen alle activiteiten “

Laurine: “Voor iedere bewoner stellen we tijdens een multidisciplinair overleg een top vijf samen met doelstellingen. Bijvoorbeeld, op één komt ‘ontladen via beweging’, op twee ‘logopedie’, op drie ‘fijn motorische vaardigheden onderhouden… Iedereen kijkt vanuit zijn expertise of en hoe hij via zijn vakgebied aan de doelstellingen kan werken. Met deze top vijf stellen ook de bewegingstherapeuten een programma op maat op. Vervolgens kijken we hoeveel uren we spenderen per leefgroep.

Laurine: ”De trimbaan is een groot outdoor bewegingsparcours met een opeenvolging van eenvoudige toestellen. Die zijn zo ontworpen dat bewoners er motorische vaardigheden mee aanleren, oefenen en onderhouden. Voor de motorische ontwikkeling van onze jonge kinderen is het bewegingsparcours essentieel. Je kan de trimbaan vergelijken met een fit-o-meter, maar dan eenvoudiger. De vorige trimbaan was verouderd en deels afgebroken door werken op het terrein. Vernieuwen was een must.”

Nick: “Die beweging en ontlading kan evengoed wandelen zijn. De toestellen van de trimbaan zijn heel eenvoudig, gebruiksvriendelijk en vooral éénduidig. Je weet in één oogopslag hoe je elk toestel moet gebruiken.”

Laurine: “We zijn ervan overtuigd dat beweging en ontlading een positief effect hebben op de preventie van agressief gedrag. We leiden onze bewoners met een motorische uitdaging af van agressie, automutilatie en ander negatief gedrag. Je kan de agressie-incidenten tijdens de activiteiten op één hand tellen. De bewoners zijn zo sterk gefocust op het uitdagend parcours dat er geen ruimte is voor agressie. Sterker: hun zelfvertrouwen en eigenwaarde stijgt. Soms zijn er nog incidenten wanneer je een activiteit afrondt of bij een overgang van de ene activiteit naar de andere. Maar ook hier is het aantal incidenten gedaald.”

Nick “In de tuin van elke leefeenheid staat een schommel en trampoline. Zo kunnen de bewoners ook bewegen en ontladen zonder de bewegingstherapeut.

Laurine: “De toestellen zijn duur. Daarom dienden we in 2018 een subsidiedossier in bij het VIPA (Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden, red.). De aanvraag was tweeledig: een aanpassingen van de buitenomgeving van onze nieuwbouw en de vernieuwing van de trimbaan.“

Nick: “Met de VIPA-middelen zetten we in op speeltuinkwaliteit. De originele trimbaan was functioneel, maar lang niet stevig genoeg. Dat is nu anders. We beschikken over 23 aangepaste en stevige toestellen van de firma Sablo. Zij leverden knap maatwerk en werkten samen met onze technische dienst. Deze dienst bouwde zeer veel expertise op.”

De site van Sint Oda evolueert voortdurend. De woonunits werden vernieuwd, het hoofdgebouw wordt op termijn aangepakt.

Laurine: “We zetten heel erg in op infrastructuur. In de eerste plaats voor het comfort van de bewoners maar evengoed voor het personeel dat zo veilig en aangenaam kan werken. Vroeger hadden we leefgroepen van 10 kinderen met een ernstige tot diepe verstandelijke beperking en zware gedragsproblemen. Nu wonen er zes kinderen in een leefgroep. Elk kind heeft een eigen kamer en badkamer.

Laurine: ”Dat is dag en nacht verschil, de agressie-incidenten daalden zienderogen. Dat gaf ons ruimte om te focussen op de afbouw van vrijheidsbeperkende maatregelen. Toen ik hier acht jaar geleden begon te werken, hadden we nog 32 fixatieriemen. Nu hebben we er nog twee of drie.

Laurine: “Een bedbox is meestal volledig in hout gemaakt en geeft de zorggebruiker een geborgen en veilig gevoel. Je kan het vergelijken met een baby-bed met spijlen. Bij de ene bedbox ligt de matras op de grond, bij de ander is het frame volledig verzacht, zijn er horizontale of verticale spijlen, werken we met stukken plexiglas om ongelukken met de spijlen te voorkomen, … Elke bedbox is gemaakt op maat van de bewoner.

Laurine: ”Het blijft een vrijheidsbeperkende maatregel natuurlijk. Maar we vinden bedboxen veiliger en humaner dan een driepunts-fixatieriem. Riemen verhinderen bewoners om te draaien in bed. We passen alles aan naargelang de noden van de bewoner, geen enkele bedbox is dezelfde. We hebben ook twee mobiele bedboxen die je dicht kan vouwen. Dat is handig voor onze kortopvang en om mee te nemen op kamp of op vakantie.”

Nick: “Enkel de sluiting van de bedbox is uniform, de bewoner kan ze zelf niet openen. Om de veiligheid te garanderen, bijvoorbeeld bij brand, heeft elke kamer een akoestisch alarmsysteem. Je kan het vergelijken met een gesofisticeerde babyfoon. Bij elk geluid in een kamer gaat op een monitor een licht branden dat door de wakende nachtdienst opgemerkt wordt. De nachtploeg kan ook in een kamer kijken door een uitklapluik. En dat is niet alles: bij een incident in een ander gebouw kunnen we rekenen op een ‘geschakeld’ alarmsysteem: collega’s kunnen zo bijspringen in situaties waar extra hulp nodig is.

Laurine: “Sint Oda financiert de bedboxen zelf en dat is uitzonderlijk. We hebben veel geluk dat de directie hier volledig achter staat, want het gaat om serieuze bedragen. Zorggebruikers kunnen via de ‘financiering aangepaste hulpmiddelen’ vanuit het VAPH een tussenkomst vragen voor de aankoop van een bedbox. Maar er zijn bewoners die nog thuis slapen. Daar hebben ze dus ook een bedbox nodig en zo’n tussenkomst kan je maar één maal aanvragen.”

De technische dienst van Sint Oda heeft intussen veel expertise en kennis opgedaan over hoe zo’n bedbox er kan en moet uitzien. Ze ontwerpt modellen en doet zelf veel aanpassingen. Het resulteerde zelfs in een nieuwe dienst in onze organisatie: de Dienst Materiaal Aanpassingen (DMA).

Laurine: ”Vind je in de handel niet wat je zoekt voor een zorggebruiker? Dan kan je bij Sint Oda aankloppen. De DMA werkt een ontwerp op maat uit! Momenteel worden we overspoeld met aanvragen en zoeken we een evenwicht tussen externe en interne aanvragen.”

Vrijheidsbeperkende maatregelen zet je in als de nood hoog is en geen andere oplossing mogelijk is om ieders veiligheid te garanderen. Denk aan de afzonderingsruimte als laatste redmiddel. Vanuit curatief oogpunt, om erger te voorkomen. Bij Sint Oda krijgen zorggebruikers extra mogelijkheden. Maatregelen beperken de bewegingsvrijheid maar elke zorggebruiker kan blijvend deelnemen aan het groepsgebeuren.

Laurine: ”Een wandelriem zorgt ervoor dat iemand kan wandelen. We fixeren iemands voet op de pedaal van een fiets zodat die kan fietsen. Een verplaatsbare zetel met fixatieriem zorgt ervoor dat een bewoner in de woonkamer kan zitten. Het gaat altijd om maatregelen in het voordeel van de bewoner. Er zijn zeer weinig vrijheidsbeperkende maatregelen met uitgangspunt de veiligheid van het personeel verhogen. We evalueren elke maatregel om het jaar. We geloven heel erg in onze aanpak: het welzijn van de zorggebruiker is heel belangrijk.”

Laurine en Nick geven ons een rondleiding op het terrein. We verkennen het bewegingsparcours en nemen een kijkje in enkele leefgroepen. We ontdekken enkele bedboxen en zijn danig onder de indruk van dit vakwerk. In november zoomen we via een videreportage in op Sens-City, het uitgebreide activiteitencentrum van Sint Oda dat de nadruk legt op basale stimulatie. Het prikkelen van de zintuigen en samen beleven staat hier centraal. We kijken er naar uit!