Minder stress en agressie met doordachte infrastructuur

Gebruikers hebben meer stress in gedeelde (bad)kamers door de drukte en de verminderde privacy. Ze zijn vaker agressief, hebben meer gezondheidsklachten en trekken zich makkelijker terug.

Het leidt mogelijk tot een gelaten houding ten opzichte van uitsluiting, afzondering, time-out of isolatie. Gebruikers durven zelfs afzondering uitlokken om rust te vinden. Gebrek aan persoonlijke ruimte lokt vlucht- of vermijdingsgedrag en agressief gedrag uit. Gebruikers met een agressief verleden hebben extra nood aan persoonlijke ruimte.

In functie van preventie en de-escalatie is het wenselijk dat gebruikers kunnen beschikken over een eigen persoonlijke plek die ook overdag vrij toegankelijk voor hen is.

Gebruikers hebben baat bij gemeenschappelijke leef-, hobby- en activiteitenruimtes met verplaatsbare zitplaatsen, verschillende zitmogelijkheden en voldoende oppervlakte. Zo kunnen ze zelf hun persoonlijke ruimte en interacties regelen. De ruimtes moeten natuurlijk vrij toegankelijk zijn.

Meubilair dat je makkelijk verschuift maar niet makkelijk optilt voorkomt dat het ingezet wordt als wapen tijdens een agressieve uitbarsting.

De term ‘sociale dichtheid’ slaat op het aantal individuen per oppervlakte- of volume-eenheid.
Je berekent de sociale dichtheid van jouw voorziening of afdeling door de maximumcapaciteit aan gebruikers te delen door het aantal ruimtes dat voor gebruikers vrij toegankelijk is.  

Bovenstaande formule berekent het aantal gebruikers per vrij toegankelijke ruimte. Het streefcijfer is 0,5 gebruikers per vrij toegankelijke ruimte.
In een afdeling met een lage sociale dichtheid bewegen gebruikers zich vrij tussen de ruimtes. Zo reguleren ze hun eigen interacties en vermijden ze ongewenst contact.
Als je de vrij toegankelijke ruimtes telt, denk dan aan:

• Privé en gedeelde slaapkamers.
• Privé en gedeelde toiletten en douches.
• Gemeenschappelijke ruimtes: zitruimte, keuken, ruimte voor activiteiten en ontspanning, en de tuin op voorwaarde dat die vrij toegankelijk is en zitplaatsen heeft.

Reken gangen niet mee. Ze regelen het intern verkeer, zijn vaak smal en beperken de persoonlijke ruimte. Uit een analyse van registraties blijkt dat agressief gedrag zich vaak in de gang afspeelt.

Creëer rust- en vluchtheuvels door de groep op te splitsen over de ruimtes.

Want blootstelling aan oncontroleerbaar en onvoorspelbaar lawaai zorgt voor spanning en kan agressief gedrag uitlokken. Ook op de medewerkers heeft lawaai een negatieve invloed.

Door lawaai te verminderen, vergroot je de kwaliteit van je communicatie en contact met je cliënten/patiënten.

Zorg voor geluidswerende muren en deuren en voor geluidsabsorberende materialen. Denk aan vloerkleden en tapijten, gordijnen van zware stof, akoestische panelen of wandbekleding en aan zachte meubels. Ook grote kamerplanten en een slimme ruimteverdeling met rekken of kasten helpen het geluid te breken

​​​Zorgvragers ervaren minder stress als ze bepaalde zaken zelf kunnen beheren of beïnvloeden, minstens  in hun eigen kamer:

• natuurlijk licht: verduistering, zonnewering
• kunstlicht: lichtsterkte, kleurtemperatuur
• lucht: opengaande ramen, ventilatiesysteem
• geluid: tv of radio bedienen, mogelijkheid om rust en stilte te kunnen creëren voor zichzelf
• temperatuur zelf kunnen regelen

Vermijd complexe, moeilijk te bedienen apparaten. Ook dat lokt stress en agressie uit.

Een duidelijke bewegwijzering naar plaatsen en personen helpen ook, zowel voor gebruikers, (nieuwe) medewerkers als bezoekers.

De tuininrichting behoudt best een natuurlijke, ongedwongen stijl met weelderige planten en bloemen en met gezellige plekjes om zowel op jezelf te zijn als mensen te ontmoeten.
Een te gestructureerde en geometrische tuin met verharde zones zoals beton is minder effectief om stress te verminderen.

Buitenspeelmogelijkheden en buitensportaccommodatie die vrij toegankelijk zijn, is een aanrader.

Dat helpt om boosheid te controleren.
Is zicht op natuur niet mogelijk? Haal dan buiten naar binnen met extra planten of grote natuurafbeeldingen.

 

Onderzoek toont aan dat de meeste gebruikers realistische en natuurlijke kunst verkiezen boven abstracte, surrealistische afbeeldingen of afbeeldingen die negatieve emoties uitstralen. Afbeeldingen met onnatuurlijke kenmerken, contrasterende elementen en onnatuurlijke verhoudingen kunnen het visueel systeem en de hersenen belasten en fysieke stress veroorzaken. Abstracte kunst en afbeeldingen worden makkelijker beschadigd dan kunst met natuurlijke elementen.

Uit studies blijkt dat in ruimtes waar veel daglicht valt:

• Het agitatieniveau van personen met Alzheimer daalt.
• Het verblijf van personen met depressie verkort.
• Het welzijn van de medewerkers stijgt.

Is er maar een heel klein raampje? Versterk het daglichtgevoel dan met lichte, heldere kleuren in de ruimte.
En weet dat er lampen op de markt zijn die het effect van natuurlijk daglicht simuleren en het menselijk bioritme ondersteunen.

Hou een oogje in het zeil. Maak gemeenschappelijke ruimtes en slaapkamerdeuren zichtbaar van op een centrale plaats. Een ontwerp dat de observatiemogelijkheden doorheen de ganse afdeling vergemakkelijkt, helpt medewerkers om beter toezicht te houden, sneller in te grijpen en agressief gedrag te voorkomen.

Dit vermindert stress bij gebruikers omdat ze weten dat er sneller ingegrepen kan worden en bij personeel omdat ze weten dat collega’s hen zien en makkelijk kunnen bijspringen.

Zorg dat alle zones en ruimtes van de afdeling zichtbaar zijn vanuit de medewerkersplek. Voorzie overzicht, zuivere zichtlijnen, brede gangen, camera’s, veiligheidsglas tussen gemeenschappelijke ruimtes of half muur en half glas. Beperk het aantal gangen.