Achterhaal de oorzaak van grensoverschrijdend of agressief gedrag
Al te vaak en te gemakkelijk wordt grensoverschrijdend en agressief gedrag gezien als een uiting van een negatieve intentie. Dat is niet zo. Met dat gedrag probeert de persoon minstens voor zichzelf iets te doen. Hij wil iets uitdrukken. Door de oorzaak te achterhalen, krijg je handvaten om ermee om te gaan.
Grensoverschrijdend gedrag vanuit onwetendheid of impulsiviteit
Soms zeggen mensen dingen vanuit onwetendheid of vanuit impulsiviteit. Ze denken niet genoeg na en floepen er een gemene opmerking uit. Die opmerking lijkt voor jou uit het niets te komen. Je begrijpt niet meteen waar het vandaan komt.
Je zou het misschien niet direct als grensoverschrijdend bestempelen.
Maar toch geeft het je een onprettig gevoel en besef je achteraf dat het eigenlijk niet oké was, wat er gebeurde.
Grensoverschrijdend of agressief gedrag vanuit frustratie
Dit wordt ook frustratieagressie of reactief of emotioneel grensoverschrijdend of agressief gedrag genoemd. In zo’n geval reageert iemand emotioneel en defensief omdat de zaken anders lopen dan hij wil, omdat hij zich gefrustreerd, machteloos, niet begrepen of uitgedaagd voelt. Het is een reactie op:
- Een onvervulde behoefte: verbinding, honger, bewegen, ruimte, uitdaging, inspraak, autonomie, activiteit, aandacht, voorspelbaarheid, eerlijkheid, echtheid…
- Een gemis aan (juiste) informatie. De verwachting is niet afgestemd op het ontwikkelingsniveau.
- Opgestapelde spanning, stress, angst of trauma.
De reactie is vaak impulsief of onbeheerst en gaat gepaard met heftige emoties zoals angst of woede. Dit gedrag kent een vrij voorspelbaar verloop in de vorm van een Gauss-curve met mogelijke uitschieters. Denk hierbij ook aan het crisisontwikkelingsmodel.
Grensoverschrijdend of agressief gedrag om een doel te bereiken: instrumentele agressie
Instrumenteel grensoverschrijdend of agressief gedrag wordt ook van tevoren beraamd, proactief of vijandig grensoverschrijdend of agressief gedrag genoemd. Het gaat om een opzettelijke koelbloedige daad om een bepaald doel te bereiken. Het gedrag is berekend en gecontroleerd. Het motief is eigen gewin en het gedrag heeft in tegenstelling tot reactief grensoverschrijdend of agressief gedrag niet altijd een stimulus nodig.
Dit gedrag kent een vrij vlak verloop, hoewel het ook snel kan omslaan in frustratieagressie als iemand zijn doel niet bereikt.
Instrumenteel grensoverschrijdend of agressief gedrag kan duidelijk zichtbaar zijn, maar vaak is het ook subtiel .
Agressief of grensoverschrijdend gedrag door middelengebruik of ziektebeeld
Alcohol, drugs, medicatie of een psychisch of organisch ziektebeeld kunnen aan de basis liggen van grensoverschrijdend of agressief gedrag. Bij bepaalde aandoeningen is net dat gedrag een symptoom.
Het kan hier gaan om onbeheerst grensoverschrijdend of agressief gedrag. Het verloop ervan kan grillig zijn.
Bij mensen met een psychose of die hallucineren of waandenkbeelden hebben, is er vaak angst in het spel. Paniek kan plots omslaan in een aanval van woede. Deze mensen stellen vooral grensoverschrijdend of agressief gedrag vanuit angst en zelfbescherming.
Drank en drugs kunnen een versterkende werking hebben op grensoverschrijdend of agressief gedrag. Stimulerende middelen en alcohol kunnen ervoor zorgen dat remmingen wegvallen. Dat kan leiden tot ongepaste verbale uitingen, handtastelijkheden of een fysieke aanval. Andere drugs veroorzaken angst of een vervormde kijk op de realiteit. Al deze middelen zorgen dat mensen de controle over zichzelf kwijtraken.