Help emoties reguleren en noden constructief uiten

Boosheid, schaamte, angst en verdriet zijn normale emoties die horen bij het mens-zijn. Belangrijk is dat ze hun tijd en plaats krijgen. Vaak zit er een belangrijke boodschap en behoefte achter die gehoord willen worden.

Begin de ander dus niet onmiddellijk te troosten of te begrenzen. Zeker bij verdriet of kwaadheid wordt nog te vaak gesust, ontkend of onderdrukt. Maar opgekropte emoties kunnen ontsporen en zich uiten in extreem of agressief gedrag

Emotie is een signaal voor een behoefte

Help en ondersteun de zorgvrager om de eigen emoties en behoeften op te merken en te uiten. Help hem of haar hierop een antwoord te vinden door eerst en vooral de emotie er te laten zijn en door empathisch te luisteren. Let op: je kan dit maar toe laten en doen als je zelf rustig en oké bent. 

Wie ruimte krijgt om emoties te delen, kan makkelijker de betekenis ervan achterhalen en is zo minder geneigd om de emoties te uiten in agressief gedrag. Zeker als er ingegaan wordt op de achterliggende behoefte.

Emoties helpen reguleren in 4 stappen

Controleer eerst of je zelf voldoende rustig bent om de andere te ondersteunen in het verkennen van diens emoties. Let op je eigen ademhaling, signalen en  lichaamstaal.

Pas als je zelf rustig bent, kan je de andere helpen om zichzelf te reguleren en rustig te worden.  Geef instructies om goed te ademen en te aarden. Verminder omgevingsprikkels. Wandel of ga samen naar een rustige plek.

Neem elke vorm van zelfregulering serieus en ondersteun de ander daarin. Ga positief in op uitspraken als ‘Laat me even razen’, 'Ik wil even bekomen’, ‘Laat me even met rust’ of ‘Dit zou mij nu helpen: ...’.

Merk boosheid, verdriet, schaamte of angst op en help de ander er even heel bewust bij stil te staan. Een houding van onvoorwaardelijke aanvaarding is daarbij nodig.

Je helpt de ander door zelf rustig te blijven en door de emotie te erkennen en te aanvaarden. Dat doe en toon je door mee te voelen en er mee woorden aan te geven:

  • Benoem de emotionele lading van de lichaamshouding, een gebaar en/of een uitspraak. Gebruik daarbij termen als "je lijkt verdrietig", "je klinkt boos" of "je ogen lijken te stralen van enthousiasme". Vermijd interpretatie of oordeel. Hanteer daarom een vragende, of licht veronderstellende toon. Bijvoorbeeld: “Ik heb het gevoel dat…” of “Het lijkt voor mij wel of…”. Zo geef je de ander de kans om het gevoel te bevestigen of ontkrachten, zonder dat deze zich veroordeeld of aangevallen voelt.
  • Stop dan zelf even met praten.
  • Luister, observeer en veer mee.
  • Vraag eventueel ‘Waar zit die emotie in je lichaam? Waar voel je ze het hardst?" Dit helpt het gevoel behapbaar en hanteerbaar te houden.

Door de emoties van de ander te reflecteren of te spiegelen, leert deze de eigen emoties herkennen.
Jouw spiegelende reacties hebben ook een geruststellend en regulerend effect op de ander. Hij of zij leert daardoor dat emoties je niet hoeven te overspoelen en dat je kan leren om jezelf gerust te stellen. Dit geeft veerkracht en flexibiliteit.

Geef tijd om te voelen wat er gevoeld moet worden en om eerlijk te reflecteren.

Vraag:

  • Wat maak je nu zo boos/bang/verdrietig?
  • Wat precies raakt jou?
  • Wat heb je nodig? Wat kan jou helpen? Welke nood of behoefte ligt daaronder?

Stel je nieuwsgierig op naar de betekenis van de emotie. Zo kan je diepere lagen onderzoeken en de essentie pakken. Dat helpt om de emotie om te zetten in constructieve taal.

Mogelijks gaat het over:

  • Een onvervulde behoefte, denk aan het gebrek aan verbinding, erkenning, honger, bewegen, ruimte, uitdaging, inspraak, autonomie, activiteit, aandacht, voorspelbaarheid, eerlijkheid, echtheid...
  • Een gemis aan (juiste) informatie.
  • Opgestapelde spanning.

Eens iemand de eigen emoties erkent als belangrijke signaalgevers, herkent die ook sneller de behoefte die erachter schuilt.

Vat samen en stimuleer vrijwillige actie. Zeg bijvoorbeeld ‘Je voelt je boos en hebt behoefte aan duidelijkheid.’

Begeleid het denkproces naar een concrete actie. Vraag bijvoorbeeld ‘Is er iets dat jij hiermee wil doen? Wil je zelf een actie ondernemen? Is er een verzoek naar mij of naar de ander(en)?

Bied vorming, training en coaching aan

Voorzie in een aanbod rond verbindend communiceren, omgaan met eigen agressie, emotieregulatie, traumasenstief werken, veerkracht, weerbaarheid en sociale vaardigheden. Zorg eventueel voor ondersteuningssessies voor de context zodat ook zij het leerproces mee kunnen ondersteunen in het dagelijks leven.